Struktury krajobrazowe
Województwo pomorskie charakteryzuje się czytelnym pasowym układem przestrzennym – zmienność cech środowiska i krajobrazu następuje od linii brzegowej morza w kierunku południowym.
Wyraźnie wyróżniają się trzy główne struktury krajobrazowe: nadmorska i pojezierna, które są porozdzielane dolinami rzecznymi z najrozleglejszą Doliną Dolnej Wisły oraz jej aluwialnym obszarem ujściowym Żuław Wiślanych.
Na przestrzeni dziejów naturalny układ krajobrazów uzupełnili ludzie swoimi działaniami gospodarczymi i wzniesionymi obiektami, wprowadzając antropogeniczny charakter użytkowania i zagospodarowania terenu, przez co powstała mozaika w różnym stopniu przekształconych krajobrazów. Krajobraz tworzą zatem łącznie struktury i cechy środowiska przyrodniczego oraz kulturowego, które kształtują współczesne wartości wizualno-estetyczne wielowymiarowej przestrzeni.
Elementy struktury krajobrazowej
Wyróżnia się trzy podstawowe elementy struktury krajobrazowej czyli tzw. czynniki krajobrazotwórcze: ukształtowanie terenu, podłoże geologiczne oraz użytkowanie terenu, decydujące o pokryciu powierzchni ziemi.
Ukształtowanie i użytkowanie terenu to elementy, które mają największy wpływ na wizualny odbiór krajobrazu. To na ich postawie wyróżnia się charakterystyczne typy krajobrazu jak: grunty orne, użytki zielone, lasy, wody śródlądowe, wydmy nadmorskie, obszary osadnictwa wiejskiego o różnym stopniu rozproszenia, obszary zurbanizowane (miejskie, przemysłowe) oraz grunty urbanizowane w obszarach podmiejskich.
Warunki naturalne ukształtowały także zróżnicowanie kulturowe województwa pomorskiego. W różnych częściach województwa, w zachowanym dziedzictwie materialnym i niematerialnym, dostrzec można zróżnicowaną specyfikę, związaną z historią osadnictwa na poszczególnych terenach, stanowiących odrębne jednostki historyczno-kulturowe.
Na terenie województwa pomorskiego, ze względu na zróżnicowanie krajobrazowe wyróżnia się kilka jednostek fizycznogeograficznych w randze makroregionów: Pobrzeża – Koszalińskie i Gdańskie, Pojezierza – Zachodniopomorskie, Południowopomorskie, Wschodniopomorskie i Iławskie oraz Dolinę Dolnej Wisły. Każda z tych jednostek charakteryzuje się określoną fizjonomią, pozwalającą na odróżnienie jej od sąsiednich terenów.
Najbardziej specyficznymi fizjonomicznie regionami są: mierzejowo-bagienne i wysoczyznowe (kępy) struktury nadmorskie pobrzeży oraz deltowy obszar Żuław Wiślanych (w północnej części województwa), pojezierny pas wysoczyzn morenowych z najwyżej wzniesionym ciągiem czołowo-morenowym mezoregionu Pojezierza Kaszubskiego (w środkowej części) oraz rozciągające się równiny sandrowe Borów Tucholskich i Równiny Charzykowskiej, o dominującym leśnym i rolno-leśnym charakterze (w południowo-zachodniej części województwa).