Niedostateczny stan planowania przestrzennego na poziomie lokalnym, nadpodaż terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz dynamiczne procesy osiedleńcze – to trzy główne przyczyny chaosu przestrzennego w Polsce zdefiniowane w raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Społeczno-gospodarcze skutki chaosu przestrzennego”.
Chaos przestrzenny rozumiany jako nieprawidłowa i nieoptymalna lokalizacja zabudowy i infrastruktury technicznej (w tym mieszkaniowej) jest jednym z największych problemów współczesnego planowania przestrzennego. Przejawia się on między innymi nadmiernym rozproszeniem zabudowy oraz brakiem koordynacji między rozwojem zasobu mieszkaniowego, a rozwojem niezbędnej infrastruktury obsługującej potrzeby mieszkańców. Innym przejawem chaosu przestrzennego jest nadmierne odrolnienie terenów na cele budowlane i rozwój budownictwa bez uprzedniego rozpoznania i uwzględnienia warunków środowiskowych, w tym na terenach zagrożonych takimi zjawiskami jak powodzie czy osuwiska.
Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego przedstawia ekonomiczne i społeczne koszty chaosu przestrzennego. Choć koszty tego rodzaju są często niezauważalne dla opinii społecznej, to obecny w Polsce chaos przestrzenny ma wiele negatywnych skutków, które odczuwają wszyscy Polacy. Należą do nich przede wszystkim koszty finansowe wynikające z konieczności utrzymywania nadmiarowej infrastruktury, koszty dojazdów na duże odległości do pracy i rozmaitych instytucji oraz skutki przeciążenia ruchu drogowego – to zarówno koszty finansowe, jak i koszty utraconego czasu. Negatywnym skutkiem chaosu przestrzennego jest również niższa jakość życia wielu Polaków, wynikająca chociażby z zanieczyszczeń powietrza czy usytuowania miejsc zamieszkania na terenach uciążliwych lub oddalonych od usług.
Raport w sposób syntetyczny przedstawia główne przyczyny oraz skutki chaosu przestrzennego w Polsce. Jest on także rozwinięciem wyników badań nad skutkami chaosu przestrzennego przeprowadzonych w latach 2016-2018 w Komitecie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk. Raport zawiera również analizy dotyczące subiektywnego postrzegania kosztów chaosu przestrzennego przez mieszkańców polskich miast i obszarów podmiejskich, których podstawą było przeprowadzone badanie opinii.
ul. Straganiarska 24-27
80-837 Gdańsk
(058) 301 06 44
ul. Jaracza 18a
76-200 Słupsk
(059) 843 10 60